Wycieczka Szlakiem Podbabiogórskiej Architektury Drewnianej
Oferta przewodnicka:
Wycieczka z Karpackim Gazdą (Sucha Beskidzka – Lachowice – Zawoja – Zubrzyca Górna – Krzeczów – Łętownia – Tokarnia)
Całodniowa wycieczka ze mną może zawierać następujące elementy (do wyboru):
• zwiedzanie (biesiada góralska) legendarnej karczmy „Rzym” w Suchej Beskidzkiej,
• kościoła św. Piotra i Pawła w Lachowicach,
• Kapliczki Zbójnickiej w Zawoi Policznem,
• kościoła św. Klemensa Papieża i Męczennika w Zawoi,
• Orawskiego Parku Etnograficznego – skansenu w Zubrzycy Górnej,
• kościoła św. Wojciecha w Krzeczowie,
• kościoła Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Łętownii,
• kościoła pw. św. Matki Bożej Śnieżnej w Tokarnii.
Wychodząc naprzeciw rosnącemu zapotrzebowaniu na wycieczki o tematyce dziedzictwa kulturowego, Karpacki Gazda proponuje zwiedzanie obiektów, które są perłami architektury drewnianej. Jest to oferta skierowana do pasjonatów architektury drewnianej. Karpacki Gazda zabierze Państwa w podróż, w trakcie której będziecie mieli możliwość podziwiać najcenniejsze drewniane „perełki” terenu podbabiogórskiego. Oprócz budownictwa sakralnego zobaczycie też wiejskie chałupy, karczmy, szkoły, dzwonnice i dwory, które swym niezmienionym przez wieki wnętrzem zachwycają wszystkich odwiedzających. Będąc w starych drewnianych chałupach poczujecie podmuch minionej epoki i przeniesiecie się w czasy, kiedy to wszystkie potrzebne urządzenia i sprzęty domowe wytwarzano z drewna, gliny i kamienia. Istnieje możliwość zamówienia wycieczki z regionalną potrawą w góralskiej karczmie. Można również wybrać opcje wycieczki z biesiadą zbójnicką i napadem zbójnickim na uczestników wycieczki.
SPECYFIKACJA ZWIEDZANYCH OBIEKTÓW:
KARCZMA RZYM
Karczma „Rzym” – drewniana karczma z początku XVIII wieku, położona przy rynku w Suchej Beskidzkiej. Karczma znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Karczma powstała na skrzyżowaniu dróg, przy którym odbywały się targi i jarmarki. Często zaglądali tutaj lokalni zbójnicy, m.in. Józef Baczyński zwany Skawickim. Dopiero później miejsce to przyjęło charakter rynku miejskiego. Karczma zamyka obecnie jego wschodnią część. Jest to parterowa budowla o konstrukcji zrębowej, częściowo na kamiennym podmurowaniu. Karczma pokryta jest czterospadowym, gontowym dachem z kalenicą. Zbudowana jest na planie prostokąta o wymiarach 27 × 19,3 m. Na środku karczmy znajduje się sień, po bokach której znajdują się dalsze pomieszczenia. Wewnątrz pułapy belkowane. Z przodu budowli znajdują się podcienia, ogrodzone drewnianą ażurową balustradą. W czasie II wojny światowej elewacja frontowa i boki karczmy zostały otynkowana, tył pobielony, a jej dach pokryty papą. Pod koniec lat 60. XX wieku karczmie przywrócono dawny wygląd. Nazwa karczmy nawiązuje do legendy o Panu Twardowskim, który w karczmie „Rzym” miał się spotkać z Mefistofelesem. Nazwa ta została jednak nadana dopiero po II wojnie światowej. „Ale zemsta, choć leniwa, Nagnała cię w nasze sieci; Ta karczma „Rzym” się nazywa, Kładę areszt na wasze ci”. Adam Mickiewicz, Pani Twardowska Obecnie w karczmie „Rzym” znajduje się restauracja na 180 miejsc, proponująca potrawy kuchni staropolskiej i regionalnej. Niektóre z nich nawiązują do legendy, np. specjał Twardowskiego.
KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA W LACHOWICACH
Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Lachowicach – drewniany kościół parafialny parafii śś. Ap. Piotra i Pawła w Lachowicach (gmina Stryszawa, powiat suski), którego powstanie datuje się na koniec wieku XVIII (1789-1791). Kościół znajduje się na Zzlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego. Z chwilą rozpoczęcia budowy kościoła wyburzono drewnianą kaplicę cmentarną z 1707 r., która została ufundowana przez Annę Małachowską – dziedziczkę Suchej Beskidzkiej. Kaplica cmentarna służyła miejscowej ludności przede wszystkim do odprawiania modłów za swoich zmarłych, gdyż cmentarz parafialny był oddalony wówczas o 10 km i mieścił się przy kościele parafialnym w Suchej. Uroczyste poświęcenie nowego kościoła miało miejsce 1 stycznia 1792 r. Kościół położony jest na nieznacznym wzniesieniu nad wsią, pośród cmentarza, otoczony starymi drzewami i parkanem z belek wiązanych na zrąb, z przęsłami krytymi siodłowymi daszkami gontowymi. W ogrodzeniu trzy bramki czworoboczne konstrukcji słupowej, po bokach szalowane deskami i nakryte ostrosłupowymi dachami gontowymi. Po lewej stronie kościoła współczesna, drewniana dzwonnica. Na cmentarzu zmarli chowani są do dnia dzisiejszego. Świątynia jest orientowana. Drewniana, konstrukcji zrębowej, na podmurowaniu. Drewno zapewniła inicjatorka jego budowy hrabina Teresa Pankracja Wielopolska. Kościół jest jednonawowy. Prostokątna nawa ma wymiary 12,35 × 9,85 m, węższe prezbiterium, zamknięte trzema bokami ośmioboku, odpowiednio 9,75 (wraz z apsydą) x 6,60 m. Od północy do prezbiterium przylega zakrystia. Ściany pobite od zewnątrz deskami. Nawa i prezbiterium kryte osobnymi dachami o nieznacznie załamanych połaciach, dach znad prezbiterium przedłużony nad zakrystię. Na kalenicy nawy sześcioboczna, zwężająca się ku górze wieżyczka na sygnaturkę, przechodząca w latarnię o cebulastym zwieńczeniu. Od zachodu do nawy dobudowana jest czworoboczna wieża konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach opartych na 4 potężnych drewnianych słupach. Ściany pokryte deskami, rozczłonkowane obiegającym wieżę daszkiem. Wieża posiada nadwieszoną izbicę szalowaną pionowo deskami ozdobnie u dołu wycinanymi, nakrytą hełmem złożonym z niskiego daszku namiotowego i wieńczącej go cebulastej bani z kulą i krzyżem. Dachy kryte gontami, hełm wieży i wieżyczka sygnaturki – blachą. Cały kościół otoczony jest otwartymi sobotami z kruchtami od zachodu i południa, szalowanymi jedynie od zachodu, nakrytymi gontowym dachem pulpitowym wygiętym łukowato nad oknem we wschodniej ścianie zakrystii. Zadaszenie sobót jest mniej spadziste niż kościelne. Po prawej stronie – patrząc od wejścia do kościoła w stronę prezbiterium – znajdują się drewniane drzwi, łączące soboty z wnętrzem świątyni, ze starą masywną, zdobioną metalową kłódką. Nawa i prezbiterium kryte są pozornymi sklepieniami kolebkowymi, węższymi niż obie przykrywane przestrzenie, wspierającymi się na podłużnych płatwiach. System krokwi w więźbie dachowej zdwojony (krokwie wewnętrzne, bardziej strome, obejmują łuki sklepień). Otwór tęczowy podwójny: górny mniejszy (w strefie sklepień), półkolisty z drewnianym krucyfiksem, dolny większy (w zrębie), zamknięty półkolistym profilowanym łukiem, po bokach filarki z półkolumnami dźwigające belkowanie. Od zachodu w nawie chór muzyczny wsparty na dwóch profilowanych słupach, z parapetem wybrzuszonym pośrodku ku nawie. Wyposażenie kościoła w większości późnobarokowe. Ołtarz główny drewniany, dwukondygnacyjny, z obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz św. św. Piotra i Pawła. Dwa ołtarze boczne (przy tęczy) i dwa kolejne na ścianach bocznych również w stylu późnobarokowym, zapewne z początku XIX w. Ambona drewniana z baldachimem z czterema wolutami. Na sklepieniu prezbiterium znajduje się duży obraz Niepokalanej wzorowany na słynnym obrazie mistrza hiszpańskiego Murillo. Na ścianach znajdują się postacie 12 apostołów wymalowane w 1891. Cały kościół był malowany w 1794, a potem kilka razy odnawiany, ostatni raz w 1930. Organy barokowo-klasycystyczne, wykonane w 1836 r. przez Marcina Gracza z Pcimia. Kamienna chrzcielnica w typie kielichowym z drewnianą pokrywą, barokowa, zapewne z ok. 1789 r. Spośród obrazów największą wartość posiada namalowany na desce obraz Madonny z ołtarza głównego, który pierwotnie zdobił ściany kaplicy cmentarnej. Jest to barokowa kopia gotyckiego obrazu w typie czeskiej Madonny Dudlebskiej (w Polsce: Matki Boskiej Piekarskiej). Z 1802 r. pochodzi sygnaturka odlana przez J. G. Knoblocha z Bańskiej Bystrzycy. Z pracowni tego samego rzemieślnika pochodził odlany w 1807 r. dzwon ufundowany przez Teresę Wielopolską, ale został on zarekwirowany przez okupanta niemieckiego w 1942 r. Nowe dzwony umieszczono w dzwonnicy zbudowanej obok kościoła.
KAPLICZKA ZBÓJNICKA W ZAWOI POLICZNEM
Kapliczka domkowa, wymurowana z polnego kamienia, otynkowana, nakryta gontowym dachem z cebulastą banią. Stoi w otoczeniu starych lip - pomników przyrody. Według tradycji jej fundatorami byli zbójnicy, którzy wznieśli ją jako przebłagalne wotum za swoje grzechy. W XVIII stuleciu w rejonie Babiej Góry działały znane zbónickie kompanie - między innymi Józefa Baczyńskiego zwanego Skawickim i Proćpaka z Kamesznicy.
KOŚCIÓŁ ŚW. KLEMENSA PAPIEŻA I MĘCZENNIKA W ZAWOI
Parafia św. Klemensa papieża i męczennika w Zawoi - parafia archidiecezji krakowskiej, wchodząca w skład dekanatu Maków Podhalański. Kościół parafialny pw. św. Klemensa znajduje się w centrum Zawoi. Parafia została erygowana w 1819 z dotacją dla księdza proboszcza i dwóch księży wikarych. Ziemie nowej parafii zostały wydzielone z parafii w Makowie Podhalańskim. W latach 1835-1855 pierwszym proboszczem w Zawoi był ks. Marcin Leśniak, który 4 września 1846 otrzymał urząd dziekana makowskiego i inspektora szkół ludowych. W czasie jego duszpasterzowania, w 1847 Zawoję, jak i całą Galicję nawiedził wielki głód, a wraz z nim epidemia tyfusu i cholery, w wyniku których zmarło 889 parafian. Ksiądz Marcin Leśniak organizował akcję pomocy, sprowadzając żywność dla głodujących i pożyczając pieniądze potrzebującym. Zmarłych na zarazę nie chowano na cmentarzu parafialnym. Tworzono odrębne zbiorowe mogiły i cmentarze "cholerycze", z dala od zabudowań wsi. W Zawoi taki cmentarz, według ustnej tradycji, był usytuowany przy drodze wiodącej od Fujaków na Przysłop, za mostem na Skawicy, po lewej stronie. Znajdująca sie tam kapliczka miała zostać wzniesiona w intencji zmarłych, dla upamiętnienia miejsca ich pogrzebania. Ks. Leśniaka zakupił też grunt dla szkoły, położony w pobliżu kościoła, po przeciwnej stronie drogi do Skawicy. Założył również ogród plebański. Ks. Marcin Leśniak uporządkował dokumenty parafialne Zawoi i sporządził z nich odpisy w Liber documentorum. Dla upamiętnienia księdza Leśniaka w kościele w Zawoi ufundowano pamiątkową tablicę. Następcą ks. Marcina Leśniaka został ks. Franciszek Ksawery Würfel pochodzący z Chocieborza we wschodnich Czechach. Sprawował on urząd proboszcza od 1856 do swojej śmierci w 1860. Z jego inicjatywy dokonano odnowienia ołtarza głównego i pięciu ołtarzy bocznych w kościele. Także ks. Würfel poświęcono pamiątkową tablicę, która znajduje się w prezbiterium kościoła. Kolejnym proboszczem został ks. Jan Warzecha, który objął urząd w 1861, przechodząc z probostwa w Osielcu. W Zawoi pracował do 1876. Za jego kadencji, w 1872 sprawiono do kościoła i wstawiono do ołtarza bocznego płaskorzeźbę Matki Bożej Różańcowej. W tymże roku w Zawoi z inicjatywy ks. Warzechy wzniesiono murowaną, piętrową szkołę. Związek szkoły z kościołem utrzymywał się bardzo silnie. Gdy w 1872 trwały spory i starania o wykup serwitutów leśnych dla parafii, obliczając potrzeby drewna, uwzględniano również zapotrzebowanie również organistówki i szkoły. Wówczas też przypomniano mieszkańcom wsi o zobowiązaniu do transportowania drewna z lasu dla plebanii i związanych z nią budynków, w tym również dla szkoły. Kolejnym duszpasterzem został ks. Michał Jurkowski, który pełnił swoje obowiązki od 1877 do śmierci w 1897. W czasie jego rządów zaszły w parafii zawojskiej istotne zmiany. Jedną z ważniejszych był powrót parafii wraz z dekanatem makowskim do diecezji krakowskiej. Do 1880 diecezja tarnowska była najrozleglejszą i najludniejszą z diecezji łacińskich w Galicji. Próby rewizji granic napotykały opór biskupa Józefa Pukalskiego. W 1880 papież Leon XIII wydał bullę Sanctae Apostolicae Sedis, która regulowała granicę diecezji krakowskiej i tarnowskiej. Do diecezji krakowskiej wróciło wówczas pięć dekanatów w całości i po kilka parafii z czterech dalszych. Wśród nich pięć parafii z dekanatu makowskiego, jednak bez Zawoi. Biskup Albin Dunajewski, pełniący obowiązki ordynariusza krakowskiego do 1879, zabiegał o dalsze korekty granic diecezji. Jego starania zostały uwieńczone powodzeniem - po śmierci biskupa tarnowskiego Józefa Pukalskiego, papież Leon XIII w bulli Supremo catholicae familiae Moderatori z 27 marca 1886 już trwale określił granice obu diecezji. Ustalone wówczas granice diecezji dotrwały do czasu odzyskania przez Polskę niepodległości. Dekanat makowski znalazł się w całości w diecezji krakowskiej i tak pozostaje do chwili obecnej. 17 czerwca 1886, podczas uroczystego nabożeństwa w katedrze wawelskiej, księża z parafii powracających do diecezji krakowskiej złożyli homagium ordynariuszowi Albinowi Dunajewskiemu. W drugiej połowie XIX wieku liczba parafian systematycznie rosła, ulegając niemal podwojeniu między 1850 a 1890. Od lat siedemdziesiątych XIX wieku rozwijał się w Zawoi ruch bractw i towarzystw pobożnych. W 1875 powstało Bractwo Apostolstwa Modlitwy. W następnym roku powołano Arcybractwo Wiecznego Różańca i Bractwo Żywego Różańca. W 1887 powstało Bractwo III Zakonu św. Franciszka, do którego na wstępie wpisało się ponad sto osób. W 1890 powołano Bractwo Wstrzemięźliwości, które miało za zadanie wspierać walkę z pijaństwem. Codzienna posługa duszpasterska w Zawoi została opisana w aktach diecezjalnych z 1886.
Pierwszy kościół w Zawoi 1757 - 1888
Jak podają kroniki za panowania Augusta III i biskupa krakowskiego Andrzeja Załuskiego w latach 1757 – 1759 kosztem mieszkańców wsi i hrabiego Jana Wielopolskiego na polanie zwanej Jastrzębią Starą Niziną zbudowano pierwszy kościół. Uroczystego poświęcenia dokonał ksiądz infułat Jacek Łopacki. W dniu 7 maja 1825 biskup tarnowski Grzegorz Tomasz Ziegler dokonał konsekracji pierwszego kościoła w Zawoi. Była to budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, szalowana zewnątrz pionowym deskowaniem. Dach był kryty gontem. Kościół był orientowany, czyli zwrócony prezbiterium ku wschodowi. Wzniesiono go na planie krzyża z transeptem, czyli nawą poprzeczną i szeroką, choć dość krótką, nawą główną. Prezbiterium o szerokości i długości równej dzisiejszemu było zamknięte trójbocznie. Nad skrzyżowaniem nawy głównej i poprzecznej wznosiła się kopuła. Do prezbiterium przylegały dwa pomieszczenia na planie prostokąta - od północy zakrystia, od południa skarbiec. Korpus kościoła flankowały dwie kruchty boczne. Od południa do korpusu przylegała jeszcze jedna przybudówka, mieszcząca schody na chór. Prezbiterium, nawę poprzeczną i główną nakrywały dachy dwuspadowe. Kopuł o spłaszczonym wykroju, opisanym łukiem odcinkowym, wznosiła się na niewydatnym tamburze, ponad dachami nawy i prezbiterium. Zwieńczenie kopuły stanowiła latarnia o barokowym kształcie, nakryta półkulistym hełmem. Była to latarnia pozorna lub wtórnie zaślepiona, gdyż we wnętrzu świątyni, pod kopułą panował mrok. Z zewnątrz widoczne było narastające piętrzenie się brył - prezbiterium, transept, niższa zakrystia i skarbiec, kruchty oraz wieńcząca wszystko kopuła z akcentem wysokościowym wieżyczki - sygnaturki. Okna rozmieszczone były w osi ramion transeptu od północy i południa oraz symetrycznie w transepcie, od wschodu. Para okien doświetlała od wschodu prezbiterium. Nie wiadomo, jak wyglądała elewacja zachodnia - fasada kościoła. Była na pewno bezwieżowa, bo taki element zwróciłby uwagę opisujących. Akcent wysokościowy, widoczny z dala stanowiła wolno stojąca dzwonnica, oddalona o około 20 metrów na zachód od kościoła. Kościół był ogrodzony drewnianym ogrodzeniem i ocieniony wiekowymi lipami. Wokół kościoła, w granicach ogrodzenia, znajdował się najstarszy cmentarz zawojski. Tak opisany kościół można bez wahania zaliczyć do grupy drewnianych świątyń barokowych, których budowniczowie, używając drewnianego tworzywa, chcieli dorównać stylowej architekturze budowlanej. Przy budowie kościoła w Zawoi musiał być zaangażowany architekt lub warsztat ciesielski o dużych ambicjach zawodowych. Plan kościoła krzyżowo-kopułowego, z krótkim i szerokim korpusem nawowym, ma w architekturze kościoła katolickiego dużą tradycję i włoski rodowód. Niezależnie od tego, jaki wskażemy konkretnie prawzór dla tego typu rozwiązań przestrzennych, trzeba odwoływać się do najlepszych realizacji nowożytnych. Kościoły krzyżowo-kopułowe bywają określane jako zredukowane i uproszczone nawiązania do wzoru Bazyliki św. Piotra w Rzymie, czy rzymskiego Il Gesu - kościoła jezuitów, wzorca dla nieskończonej liczby europejskich świątyń doby baroku. W architekturze takiego kościoła dopatrywano sie treści symbolicznych. Plan krzyża odczytywano jako bezpośrednie nawiązanie do Krzyża i Męki Chrystusa, czyli był to kształt najbardziej odpowiedni dla świątyni chrześcijańskiej. Kopułę, zgodnie z antyczną jeszcze tradycją, odczytywano jako symbol nieba. Plan łączył zalety funkcjonalne kościoła centralnego i podłużnego, kierował uwagę wiernych na ołtarz główny i odpowiadał najlepiej regułom i zaleceniom liturgicznym soboru trydenckiego. O ile typ takiego kościoła był spotykany w architekturze murowanej, o tyle realizacje z drewna należą do wyjątków. W skali całej Małopolski jedynym znanym pokrewnym kościołem o dyspozycji krzyżowo-kopułowej jest kościół w Mnichowie w województwie świętokrzyskim, wzniesiony po 1754. W szeroko pojętym sąsiedztwie można odszukać wprawdzie trzy drewniane, barokowe świątynie o układzie krzyżowym, jednak żadna nie ma kopuły. Stylowo najbardziej zaawansowany jest wśród nich kościół z Przytkowic, wzniesiony na planie krzyża greckiego około 1733.
Obecny kościół fundacji habsburskiej od 1888
Na miejscu pierwszego kościoła znajduje się obecny kościół parafialny. Kościół parafialny położony jest na wysokości 536 metrów n.p.m.. W 1888 kosztem arcyksięcia żywieckiego Albrechta Habsburga który wykonanie projektu zlecił swojemu nadwornemu budowniczemu Karolowi Pietschka, prace rozpoczęto i ukończono w 1888 na miejscu małego kościółka rozpoczęto budowę obszernego kościoła z drewna w formie krzyża. Prace zakończono w 1919. W tym samym roku kościół został konsekrowany. Jego bryła odbiega od stereotypowego wizerunku drewnianego kościółka polskiego, nawiązując do wzorów niemieckich i szwajcarskich. We wnętrzu świątyni znajduje się polichromia z 1930 wykonana przez artystów z Krakowa. Od zachodu dobudowana jest czterokondygnacyjna wieża konstrukcji słupowo-ramowej, przechodząca stopniowo z kwadratu w ośmiobok. Nakrywa ją hełm ostrosłupowy. Wnętrze kościoła nakrywają stropy, których konstrukcja wsparta jest na ścianach nośnych i żeliwnych kolumnach. Nad skrzyżowaniem naw znajduje się pozorna kopuła. Wyposażenie świątyni jest późnobarokowe. W ołtarzu głównym znajdują się obrazy Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Drewniana ambona dekorowana jest ornamentem późnobarokowym. Kamienna chrzcielnica barokowa nakryta jest drewnianą, rokokową pokrywą.
ORAWSKI PARK ETNOGRAFICZNY – SKANSEN W ZUBRZYCY GÓRNEJ
Orawski Park Etnograficzny – skansen regionalny tworzony od 1937 roku, otwarty w 1955 roku w Zubrzycy Górnej prezentujący dzieje, architekturę, kulturę materialną, społeczną i duchową regionu Górnej Orawy. Ekspozycja jest szczególnie interesująca ze względu na oryginalność regionalnej kultury powstałej w wyniku połączenia dorobku dwóch fali osadniczych – pasterzy wołoskich przepędzających tu swoje stada z terenów Karpat Wschodnich oraz rolników napływających od północy (z Małopolski). Muzeum zorganizowane jest w formie zespołu zabytkowych zabudowań (z pełnym wyposażeniem, udostępnionych do zwiedzania) rozmieszczonych na terenie parku.
Najważniejsze elementy ekspozycji to:
• Lamus - piętrowy budynek z XVIII wieku, otoczony otwartą galeryjką, nakryty gontowym dachem typu namiotowego, pełniący rolę spichlerza plebańskiego;
• Czarna Karczma - budynek z XVIII wieku typu "kurna chata" o zwartej bryle, nakryty wysokim gontowym dachem typu polskiego, obecnie recepcja i kasa biletowa muzeum;
• Chałupa Alojzego Dziubka z Jabłonki - chłopski budynek mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku, nakryty czterospadowym dachem, wewnątrz trzy duże izby w układzie amfiladowym;
• Pasieka z charakterystycznymi dla Orawy ulami kłodowymi;
• Dwór Moniaków - budynek rodziny sołtysa z XVII wieku, wnętrze typu "kurna chata", wewnątrz izby w układzie amfiladowym między innymi biała izba, czarna izba i salon, wszystkie bogato wyposażone zgodnie z ówczesnym zwyczajem;
• Zabudowania gospodarcze dworu - między innymi owczarnia, olejarnia, stajnie;
• Chałupa Paś-Filipka - klasyczna orawska chałupa z XIX wieku z czterospadowym dachem gontowym z amfiladowym układem pomieszczeń, wnętrza wyposażone w sprzęt pomocniczy do tkactwa;
• Chałupa Dziurczaka - budynek z końca XIX wieku, nieudostępniony do zwiedzania (archiwum muzeum).
• Folusz - zrębowy budynek służący do spilśniania sukna;
• Tartak - napędzany kołem wodnym;
• Kuźnia - z kowadłem i potężnymi miechami;
• Chałupa biednicka Możdżenia - budynek z końca XIX wieku, charakterystyczny dla niezamożnych chłopów, pod jednym dachem dwuizbowy dom mieszkalny i zabudowania gospodarcze; Od początku lat 90. trwają prace nad utworzeniem nowej części skansenu w układzie oryginalnej struktury wsi orawskiej. Obecnie udało się odtworzyć kilka zagród z XIX wieku (zagroda Misińców, zagroda Małysów, zagroda Joanny Moniak, zagroda Czarniaków).
KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA W KRZECZOWIE
Drewniany kościół z przełomu XVI i XVII wieku, zlokalizowany w Krzeczowie, w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Lubień. Zbudowany pierwotnie w Łętowni, w roku 1760 przeniesiony na nowe miejsce, montaż kościoła ukończono w 1765. Kościół pierwotnie znajdował się w Łętowni, jego fundatorem była rodzina Melsztyńskich. Po wybudowaniu nowego kościoła w Łętowni pozostawał nieużytkowany. W roku 1760 został zakupiony przez dwie mieszkanki Krzeczowa, których imiona - Jadwiga i Małgorzata - zostały przechowane w podaniu, według którego obie miały być szwaczkami. Według tej historii, zapisanej w kronice parafialnej, kościół przeniesiony został z odległej o 4 kilometry Łętowni w ciągu półtora dnia, pracowali przy przenoszeniu chłopi z całej okolicy Myślenic, za co w nagrodę objęci zostali przez krakowskiego biskupa Kajetana Sołtyka odpustem zupełnym. W latach 1958-1959 kościół został przebudowany, przebudowano wówczas ścianę ołtarzową i rozszerzono prezbiterium. W roku 1958 zakupiono dla kościoła nowe organy. W 1969 r. kościół wpisany został do rejestru zabytków. Jest elementem małopolskiego szlaku architektury drewnianej. Kościół św. Wojciecha jest budowlą jednonawową, wzniesioną z drewna w konstrukcji zrębowej. Elewacja kościoła jest oszalowana, dach kryty gontem. Wieża posiada konstrukcję słupowo-ramową, dach kryjący nawę i prezbiterium dwuspadowy z sygnaturką. Wnętrze pokrywają polichromie z XVIII wieku, w ołtarzu z XVII w. znajduje się szesnastowieczny obraz Matki Boskiej zwanej Krzeczowską, ponad tym obrazem znajduje się obraz z końca XVII wieku przedstawiający Trójcę Świętą. Dodatkowym wyposażeniem kościoła są dwa skrzydła gotyckiego tryptyku z XVI w., przemalowanego w XX w., barokowa ambona i kamienna chrzcielnica z XVIII w. Przy kościele znajdują się dwie współczesne kapliczki. W jednej z nich, autorstwa Józefa Wrony z Tokarni, znajduje się rzeźba Chrystusa Frasobliwego, w drugiej, wykonanej przez Jana Ziębę z Krzczonowa - postać górala.
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW SZYMONA I JUDY TADEUSZA W ŁĘTOWNI
Drewniany kościół z 2. połowy XVIII wieku, znajdujący się w Łętowni, w gminie Jordanów w województwie małopolskim. Powstał w miejscu poprzedniego drewnianego kościoła, przeniesionego do Krzeczowa. Jest kościołem jednonawowym, wzniesionym z drewna w konstrukcji zrębowej. Elewacja kościoła jest oszalowana, dach kryty gontem. Wieża o konstrukcji słupowo-ramowej z barokowym baniastym hełmem. Dach prezbiterium dwuspadowy z sygnaturką, dach transeptu wielospadowy. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z 2. połowy XVIII wieku. Składa się na nie rokokowy ołtarz z centralnym obrazem patronów kościoła, świętych Szymona i Judy Tadeusza, jak również krucyfiks z posągami Matki Boskiej, św. Jana Ewangelisty i św. Marii Magdaleny umieszczone na belce tęczowej. Cennymi elementami wyposażenia są również rokokowa ambona z 1779, dwa siedemnastowieczne konfesjonały, chór z organami pochodzącymi z czasów budowy świątyni oraz liczne obrazy ołtarzowe i rzeźby.
KOŚCIÓŁ PW. MATKI BOSKIEJ ŚNIEŻNEJ
Kościół pw. Matki Boskiej Śnieżnej, rozbudowany z kaplicy dworskiej z pierwszej połowy XVIII wieku. Dwukrotnie przebudowywany i powiększany (1806 i 1877 r.). Ma konstrukcję zrębową i jest przykryty gontem. Wyposażenie po części późnobarokowe, ołtarz i ambona z XVIII wieku, obraz Matki Boskiej Śnieżnej (uznawany za cudowny) z XVII wieku. Ogrójec z drugiej połowy XIXw. W kościele i otaczających kaplicach liczne rzeźby Józefa Wrony. Dzwonnica wolno stojąca, konstrukcji słupowej, wystawiona w latach 1962-1964, dobrze komponuje się z kościółkiem. W otoczeniu kilka kaplic z lat 60 i 70 XX wieku, część z nich rozebrano podczas budowy nowego kościoła. Kościół w Tokarni początkowo był dworską kaplicą, zbudowaną ok. 1570 r. Jego najstarszy opis pochodzi z połowy XVII w. W 1806 r. został przebudowany, a w 1877 r. przedłużony. Ostania rozbudowa miała miejsce w latach 1964-68. Dobudowano wtedy do nawy obszerny przedsionek i otwartą kaplicę, a także przebudowano wieżyczkę na sygnaturkę i chór muzyczny. Z czasem niewielka drewniana świątynia otrzymała status kościoła rektoralnego, pomocniczego parafii w pobliskiej Łętowni. Dopiero w 1961 r. została utworzona w Tokarni samodzielna parafia. Jej proboszczem przez długie lata był ks. Jan Mach, miłośnik i kolekcjoner sztuki ludowej.
Wszystkie usługi i bilety wstępów do zwiedzanych obiektów na zapytanie z indywidualna kalkulacją!
Skorzystanie z usługi przewodnickiej i zarezerwowanie odpowiednich atrakcji wymaga wcześniejszej rezerwacji, której można dokonać w Żywieckim Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego pod nr tel./fax 033 475 96 52 lub 609 789 879 lub pisząc maila: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Zapraszamy w Beskidy z Karpackim Gazdą!
