Wycieczka do Muzeum Juliana Fałata w Bystrej Śląskiej
Oferta przewodnicka:
Całodniowa wycieczka ze mną może zawierać następujące elementy:
• zwiedzanie muzeum z przewodnikiem,
• zakupy wydawnictw muzealnych i regionalnych w sklepiku muzealnym,
• spacer po Bystrej Śląskiej.
SPECYFIKA ZWIEDZANEGO MIEJSCA
MUZEUM JULIANA FALATA W BYSTREJ ŚLĄSKIEJ
Muzeum Juliana Fałata znajduje się w Bystrej Śląskiej i jest oddziałem Muzeum Okręgowego w Bielsku-Białej. Zajmuje zabytkową willę artysty zwaną popularnie Fałatówką. Tutaj malarz spędził kilkanaście lat życia, tutaj też umarł 10 VII 1929 roku. Fałat zamieszkał w willi wraz z żoną i trójką dzieci w 1910 roku. Niewątpliwie czasy bystrzańskie należą do jednego z najpłodniejszych okresów twórczosci artysty, który uczynił Beskidy i krajobraz Bystrej tematem dziesiątek swoich prac. Fałatówka była też stałym miejscem spotkań z przyjaciółmi: z Jackiem Malczewskim, Wojciechem Kossakiem, Kornelem Makuszyńskim. Sam Fałat był w Bystrej postacią niezwykle popularną, znał tu niemal wszystkich mieszkańców, niektórych portretował. Losy Fałatówki po śmierci malarza były zmienne. Po przejściu frontu opuszczona willa, odziedziczona po śmierci artysty przez jego dzieci (Helenę Niemczewską i Kazimierza Fałata) została zabezpieczona przez starostwo powiatowe w Bielsku z myślą o utworzeniu w niej w przyszłości muzeum. Jednak wiele prac Fałata i ruchomego wyposażenia willi uległo wówczas rozproszeniu i rozgrabieniu. Nadzieje na utworzenie placówki rozwiały się wraz z zajęciem budynku w 1945 roku na siedzibę Urzędu Bezpieczeństwa. Do 1948 roku budynek pełnił funkcje przedszkola, potem domu wczasowego. W 1948 roku decyzja sądową willa została upaństwowiona jako mienie poniemieckie. W 1949 r. ewakuowano z niej do muzeum w Bielsku resztę pamiątek po artyście, a budynek przejęty przez władze bystrzańskie zamieniono w lokal mieszkalny. Idea Mueum doczekała się realizacji w końcu lat 60-tych. W 1968 r. Gromadzka Rada Narodowa w Bystrej przekazała Fałatówkę Muzeum w Bielsku. Biograficzno-artystyczne Muzeum Juliana Fałata zostało otwarte 5 VIII 1973 r. Od 1975 r. placówka jest oddziałem Muzeum Okręgowego w Bielsku-Białej, przechodząc jeszcze trzykrotnie modernizację wystawy stałej (1979, 1988, 1996) oraz gruntowny remont w latach 1994-96.
Ekspozycja stała Muzeum nie zachowuje pierwotnego wyglądu willi Fałata, chociaż wykorzystuje oryginalny układ wnętrz, kolorystykę ścian i elementy wyposażenia, a przede wszystkim obrazy artysty, dokumenty, dyplomy i odznaczenia. Ekspozycja mieści się w ośmiu wnętrzach na parterze i piętrze willi, i zawiera kilkadziesiąt obrazów Fałata. W zielonym hallu, od którego zaczynamy zwiedzanie muzeum, witają nas słowa artysty: "Potrzebny tu jestem dla dobra naszego kraju". W pierwszej sali na parterze zgromadzone są obrazy i pamiątki związane z życiem Fałata i jego rodziny. Wśród dzieł znajdują się dwa portrety ojca malarza - Kazimierza Fałata, bardzo wczesny autoportret oraz ciekawy portret córki Heleny w hiszpańskim bolerku. Wystawę obrazów i rzeźb (autorstwa Konstantego Laszczki i Henryka Hochmana) uzupełniają drobne szkice Fałata oraz bardzo bogaty materiał archiwalny. Na szczególną uwagą zasługują przede wszystkim zgromadzone tu cenne dokumenty, jak: metryka chrztu artysty, świadectwo szkolne, dowód osobisty, paszport, oraz liczne dyplomy, nagrody i wyróżnienia, m.in. dyplom nadania przez Królewską Akademię Sztuki w Berlinie złotego medalu za całokształt pracy artystycznej na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w 1892 roku.
Druga sala na parterze poświęcona jest pamiątkom toruńskiego okresu Fałata oraz świadectwom jego kontaktów z środowiskiem artystów i Towarzystwami Sztuk Pięknych w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Warszawie. Możemy tu również obejrzeć album Berezyna wydany w 1896 roku, jedyny ślad dający choć częściowe wyobrażenie o tak ogromnym przedsięwzięciu jakim była praca z Wojciechem Kossakiem nad panoramą Berezyna. Artysta określony przez krytykę jako "najwybitniejszy malarz scen myśliwskich" ma w Muzeum swoje specjalne miejsce, jest nim pierwsza sala na piętrze, zwana "Salą z kominkiem", wypełniona obrazami przedstawiającymi sceny i sytuacje z polowania. Jedną z ciekawostek jest wisząca przy wejściu karta menu w graficznym opracowaniu malarza z 1899 roku. - pamiątka po wielokrotnym uczestnictwie Fałata w polowaniach organizowanych przez cesarza Wilhelma II w jego rezydencji w Hubertusstocku. Pokój japoński na pierwszym piętrze wyposażony jest z kolei w liczne eksponaty z XIX wieku pochodzące z Dalekiego Wschodu, wśród których znajduje się kilka japońskich akwarel i drzeworytów barwnych, stanowiących część pamiątek jakie zgromadził artysta podczas podróży dookoła świata w 1885 roku. Zgromadzone w gablocie przedmioty to m.in.: telegramy, listy, wizytówki. Na szczególną uwagę zasługuje pamiętnik Fałata oraz wykonana przez niego trasa powrotnej podróży przez Ocean Atlantycki. Kolekcję portretów artysty możemy obejrzeć w tzw. "Pokoju niebieskim". Znajdują się tu także słynne fałatowskie pejzaże tatrzańskie. Ekspozycję uzupełniają autentyczne, pochodzące z willi meble. Zwiedzanie Fałatówki kończymy w "Pokoju różowym", który w ostatnim okresie życia malarza pełnił funkcję także jego pracowni. Wystawę zamieszczonych tu pejzaży zamyka ostatni autoportret Fałata, powstały na krótko przed śmiercią w 1929 roku.
JULIAN FAŁAT
Julian Fałat (ur. 30 lipca 1853 w Tuligłowach k. Lwowa, zm. 9 lipca 1929 w Bystrej) – polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu. Pochodząc ze wsi, wyłącznie o własnych siłach, bez pomocy rodziny i stypendiów, zdobył artystyczne wykształcenie. Zapisany do szkół między innymi we Lwowie, kilkakrotnie z nich rezygnował. Gimnazjum ukończył w Przemyślu, a w 1869 r. zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Nie stać go było na farby olejne, więc zainteresował się malarstwem akwarelowym. Po ukończeniu studiów wyjechał na rok na daleką Ukrainę, gdzie znalazł zatrudnienie jako rysownik przy wykopaliskach archeologicznych. Pracował później w pracowni architekta Feliksa Gąsiorowskiego w Odessie. Następnie wyjechał na dalsze studia do Zurychu i Monachium. Studia przerwał, aby na nie zarobić, i rozpoczął pracę jako technik przy budowie kolei. Studiował do 1880 r. i w tym okresie malował głównie pejzaże, sceny rodzajowe i portrety. Wyjechał na rok do Rzymu. Z tego okresu pochodzi obraz Modlący się starzec (1881). W latach 1882-1886 związany był ze środowiskiem artystów warszawskich. Aby móc się utrzymać wykonywał sceny rodzajowe np. Obrazki z życia podwórzowego Warszawy, opublikowane w "Kłosach" w 1882 r. W 1884 r. wyjechał na rok do Hiszpanii, a potem w podróż dookoła świata. Podróż tę udokumentował wykonując akwarele, z których do dziś przetrwało zaledwie kilka. Po powrocie do Polski w 1887 r. w malarstwie Fałata pojawiły się sceny myśliwskie.
Do bardziej znanych należą Oszczepnicy z 1890 r. i Powrót z polowania na niedźwiedzia z 1892 r. Malował zwierzęta – jelenie, sarny, a od 1891 r. także łosie. Jest autorem zimowego pejzażu w panoramie Berezyna, który w 1907 r. Kossakowie pocięli na części. W latach 1886-1895 pracował na dworze cesarza Wilhelma II w Berlinie. Zdobywał medale na wystawach w Berlinie, Monachium i w Wiedniu. W kwietniu 1895 został dyrektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w której przeprowadził reformę wprowadzając nowych profesorów. Powołana została katedra pejzażu, którą objął Jan Stanisławski. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". W 1900 r. Julian Fałat ożenił się z Włoszką Marią Luizą Comello Stuckenfeld, z którą doczekał się trojga dzieci: Heleny (późniejsza żona aktora Igo Syma), Kazimierza i Lucjana. W jego malarstwie pojawił się zimowy pejzaż, z których najwcześniejszy namalował artysta w 1902 r., najpóźniejszy nosi datę 1913 r. Fałat malował także motywy krakowskie – widoki na mury miejskie, malowane z okien pracowni w różnych porach dnia (np. "Autoportret na tle panoramy Krakowa z pracowni" z 1903 r.). Wyjeżdżał często do Zakopanego, a w jego twórczości pojawiały się pejzaże górskie (Dolina Kościeliska 1894 r., Pod Nosalem 1909 r.). W 1902 r. zbudował willę z pracownią w Bystrej, a w 1910 r., po rezygnacji ze stanowiska rektora ASP, zamieszkał tu na stałe (obecnie: Fałatówka). Po odzyskaniu niepodległości włączył się w odbudowę polskiego życia kulturalnego. W latach 1919-1922 mieszkał w Toruniu, gdzie kupił dom przy pl. Teatralnym 42, dzisiaj Fosa Staromiejska 28, który stał się ośrodkiem życia kulturalnego Torunia. Zbierali się tam artyści, dyplomaci i ludzie kultury z Torunia i z kraju. Po śmierci syna Lucjana, przekazał swój dom Pomorskiemu Towarzystwu Opieki nad Dziećmi. Został współzałożycielem i pierwszym majstrem (prezesem) Konfraterni Artystów. Podczas czwartkowych spotkań rodziły się kolejne ważne inicjatywy np. Pomorskie Towarzystwo Muzyczne i Konserwatorium Muzyczne, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych.
Uczestniczył w posiedzeniach rady miejskiej, kiedy dyskutowano o sprawach kultury, zasiadał w komitetach honorowych, swym autorytetem wspierał różne akcje społeczne. Malował nadwiślańskie pejzaże i zakątki Torunia. Do końca życia pozostał majstrem Konfrateri i utrzymywał stały kontakt z Toruniem. Jego imię nosi jedna z ulic Torunia. Następnie był dyrektorem Departamentu Sztuki w gabinecie ministra Antoniego Ponikowskiego. Pod koniec życia organizował wystawy retrospektywne w Krakowie i Warszawie w 1925 r.
Ważniejsze dzieła
• Popielec 1881
• Modlący się starzec 1881
• Naganka na polowaniu w Nieświeżu 1891 (obraz skradziony podczas II wojny światowej z warszawskiego Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, odnaleziony na aukcji w Nowym Jorku w 2006 r., rewindykowany do Polski w 2011)
• Chłopiec z brzoskwiniami 1882 • Przejście Napoleona przez Berezynę (Odwrót spod Berezyny) 1890
• Powrót z niedźwiedziem 1892
• Przed polowaniem w Rytwianach II poł. lat 90. XIX wieku (obraz skradziony podczas II wojny światowej z warszawskiego Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, odnaleziony na aukcji w Nowym Jorku w 2006 r., rewindykowany do Polski w 2011)
• Berezyna 1907
• Śnieg 1907
Wszystkie usługi i bilety wstępów do zwiedzanych obiektów na zapytanie z indywidualna kalkulacją!
Skorzystanie z usługi przewodnickiej i zarezerwowanie odpowiednich atrakcji wymaga wcześniejszej rezerwacji, której można dokonać w Żywieckim Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego pod nr tel./fax 033 475 96 52 lub 609 789 879 lub pisząc maila: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Zapraszamy w Beskidy z Karpackim Gazdą!
